Đối với những ai quan tâm đến Ethereum blockchain thì MEV là một thuật ngữ thường được nhắc đến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về khái niệm này, đặc biệt là những người mới tìm hiểu về blockchain. Bài viết này plexcoin sẽ cùng bạn giải mã MEV là gì và cách thức hoạt động của nó.
MEV là gì?
MEV hay còn được gọi là Giá trị có thể trích xuất tối đa, là thuật ngữ chỉ lượng giá trị tối đa mà miner (thợ đào) hoặc validator (người xác thực) có thể thu được bằng cách sắp xếp hoặc thay đổi thứ tự giao dịch trong quá trình tạo khối.
MEV xuất hiện khi người tạo khối (miner hoặc validator) tận dụng khả năng tác động đến quá trình xử lý giao dịch trong khối để tối đa hóa lợi nhuận, bất kể việc này có thể gây bất lợi cho người dùng khác hay không.
Thuật ngữ MEV ngày càng phổ biến trong phần kiến thức crypto cho newbie, vì đây là sự thay thế cho thuật ngữ cũ là Miner Extractable Value (MEV), và nó không chỉ áp dụng cho miner trong blockchain Proof of Work mà còn cho validator trong blockchain Proof of Stake và các loại mạng lưới khác.
MEV hoạt động như thế nào?
Để hiểu cách MEV hoạt động, chúng ta cần xem xét quy trình người tạo khối (miner và validator) chọn lọc, sắp xếp và gom nhóm các giao dịch vào một khối trên blockchain.
Mỗi khi người dùng thực hiện giao dịch, họ phải trả phí gas cho người tạo khối. Các giao dịch này sẽ được đưa vào mempool (bộ nhớ tạm thời) chờ xử lý. Người tạo khối có quyền quyết định giao dịch nào sẽ được thêm vào khối tiếp theo.
Do mỗi khối chỉ chứa được một số lượng giao dịch giới hạn, người tạo khối thường ưu tiên các giao dịch có phí gas cao nhất để tối đa hóa lợi nhuận. Họ cũng có thể sắp xếp lại thứ tự giao dịch để khai thác tối đa giá trị từ khối đó.
Bên cạnh miner và validator, còn có những người tham gia khác gọi là “searcher” (người tìm kiếm). Searcher tìm kiếm cơ hội tối đa hóa lợi nhuận từ các giao dịch đang chờ xử lý trong mempool, sau đó gửi các giao dịch tương tự đến blockchain, bao gồm cả giao dịch của người dùng khác, để lấp đầy khối và thu lợi nhuận.
Do số lượng giao dịch MEV rất lớn, chi phí giao dịch có thể tăng cao, gây thiệt hại cho người dùng thông thường.
Các hình thức MEV phổ biến
- Front-running: là hình thức các Searcher (người tìm kiếm) rà soát mempool (nơi chứa các giao dịch chờ xử lý) để săn lùng những giao dịch có tiềm năng sinh lời. Một khi đã nhắm được “con mồi”, Searcher sẽ tiến hành kiểm tra tính khả thi. Nếu thuận lợi, họ sẽ sao chép giao dịch đó và gửi đi với mức phí gas cao hơn nhằm “chen hàng”, giành lấy lợi nhuận từ chính giao dịch của người khác.
- DEX arbitrage: Đây là chiến lược MEV đơn giản. Khi có chênh lệch giá giữa hai sàn giao dịch phi tập trung (DEX), searcher sẽ mua token giá rẻ từ sàn này và bán ngay lập tức trên sàn kia với giá cao hơn.
- Sandwich attack: Searcher tìm kiếm trong mempool để xác định giao dịch có khối lượng lớn, đủ để tác động đến giá token. Họ cố gắng mua token với giá rẻ trước khi giao dịch lớn diễn ra, sau đó bán ngay khi giá tăng.
Tác hại và ảnh hưởng của MEV
Đối với người dùng:
- Mất lợi nhuận: MEV có thể được sử dụng để front-run, back-run hoặc snipe giao dịch của người dùng, khiến họ mất đi lợi nhuận tiềm năng.
- Bị thao túng thị trường: MEV có thể dẫn đến thao túng thị trường thông qua việc mua hoặc bán khối lượng lớn, gây biến động giá và gây thiệt hại cho nhà đầu tư.
- Thiếu minh bạch: MEV thường được thực hiện bí mật, khiến người dùng khó theo dõi và hiểu rõ cách họ bị ảnh hưởng.
Đối với dự án:
- Tập trung hóa: MEV có thể sẽ dẫn đến sự tập trung quyền lực vào tay những người khai thác MEV.
- Tăng chi phí: MEV có thể khiến chi phí giao dịch tăng cao, hạn chế khả năng tiếp cận blockchain của người dùng.
Các giải pháp cho vấn đề MEV
- EIP-1559: Bản nâng cấp này của Ethereum tạo ra mức phí cơ bản (base fee) cho mọi giao dịch. Người dùng có thể trả thêm “tip fee” để tăng tốc độ xử lý giao dịch. Tuy nhiên, EIP-1559 chưa thể giải quyết triệt để vấn đề MEV, vì “tip fee” vẫn có thể bị lợi dụng để tăng độ ưu tiên, đồng thời không thể ngăn chặn các bên thứ ba săn lùng arbitrage.
- Chainlink FSS: Giải pháp oracle sử dụng cơ chế FCFS để sắp xếp thứ tự giao dịch on-chain một cách công bằng, hạn chế tối đa các cuộc tấn công Sandwich.
- Flashbots: Tổ chức này nghiên cứu và phát triển các giải pháp giảm thiểu tác động từ MEV. Trong đó, Flashbots Protect được thiết kế để bảo vệ người dùng khỏi front-run và sandwich attack.
- MEVBlocker: Phần mềm này, được nhiều dự án DEX như Balancer và 1Inch sử dụng, bảo vệ người dùng khỏi các cuộc tấn công MEV. Khi được cài đặt, MEVBlocker có thể cảnh báo và bảo vệ người dùng trước các giao dịch front-run và back-run.
- Sử dụng AMM có cơ chế tiên tiến: Một số giao thức đã triển khai cơ chế AMM mới để ngăn chặn sandwich attack, đảm bảo độ lệch giá ở mức tối thiểu (thường khoảng 0.1%) và hạn chế việc thao túng giá token.
Kết luận
MEV là một chiến lược dễ hiểu bởi những người tham gia luôn muốn tối đa hóa lợi nhuận. Tuy nhiên, MEV cũng tiềm ẩn nhiều vấn đề nan giải như front-running và sandwich attack. Hoạt động của searcher cũng có thể dẫn đến phí gas tăng cao và tắc nghẽn mạng khi họ cạnh tranh để đưa giao dịch của mình vào khối. Do đó, việc tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề liên quan đến MEV đang là trọng tâm nghiên cứu và phát triển của thị trường blockchain.
Qua bài viết PlexCoin đã cung cấp cái nhìn tổng quan về MEV là gì, các hình thức tấn công và giải pháp tiềm năng. Chúc bạn thành công và khai thác hiệu quả thị trường tiềm năng này!
Xem thêm:
