Thanh khoản là yếu tố quan trọng đảm bảo sự bền vững của tài sản trên thị trường tài chính. Bên cạnh người mua và người bán, thị trường còn có sự hiện diện của Market Maker – bên thứ ba đóng vai trò duy trì thanh khoản. Market Maker đang trở thành thuật ngữ phổ biến trong lĩnh vực tiền điện tử, hoạt động như cầu nối giữa người mua và người bán trên các sàn giao dịch. Vậy Market Maker là gì, vai trò và đặc điểm của họ như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết của PlexCoin.
Market Maker (MM) là gì?
Market Maker (MM), hay còn gọi là nhà tạo lập thị trường, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và thanh khoản cho thị trường tài chính. Họ là những cá nhân hoặc tổ chức có nguồn vốn lớn và kinh nghiệm dày dặn, chuyên cung cấp dịch vụ giao dịch và tạo thanh khoản bằng cách liên tục mua và bán tài sản như token, cổ phiếu, trái phiếu, ngoại hối,… với giá cả được thiết lập trước. Điều này giúp cho thị trường trở nên sôi động và dễ dàng tiếp cận hơn với các nhà đầu tư, thúc đẩy khối lượng giao dịch tăng cao và mang lại lợi nhuận cho cả nhà tạo lập thị trường lẫn các bên tham gia.
Thực chất, MM hoạt động như một “cầu nối” giữa người mua và người bán, đảm bảo luôn có người sẵn sàng giao dịch ở cả hai chiều mua và bán với mức chênh lệch giá nhỏ. Nhờ đó, các giao dịch được thực hiện nhanh chóng, suôn sẻ, hạn chế tình trạng thị trường bị “đóng băng” do thiếu thanh khoản. Sự hiện diện của MM thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường, tạo ra hiệu ứng domino tích cực, góp phần quan trọng vào sự phát triển của thị trường nói chung và gia tăng giá trị của loại tài sản đó nói riêng.
Bên cạnh vai trò truyền thống là cung cấp thanh khoản, MM ngày nay còn mở rộng hoạt động, cung cấp thêm nhiều dịch vụ hỗ trợ dự án khác như tư vấn, kết nối, quảng bá,… Họ được ví như những “cá voi” trong thị trường, nắm giữ vai trò then chốt, ảnh hưởng trực tiếp đến sự biến động và phát triển của thị trường tài chính.
Cách Market Maker hoạt động và kiếm lợi nhuận
Market Maker (MM) là một thuật ngữ crypto đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính thanh khoản cho thị trường tài chính. Họ hoạt động bằng cách liên tục đưa ra hai mức giá cho mỗi loại tài sản: giá thầu (bid price) – mức giá họ sẵn sàng mua và giá chào bán (ask price) – mức giá họ sẵn sàng bán. Khi nhà đầu tư muốn bán tài sản, MM sẽ mua với giá thầu, ngược lại, khi nhà đầu tư muốn mua, MM sẽ bán với giá chào bán. Sự chênh lệch giữa hai mức giá này được gọi là spread, và đây chính là nguồn thu chính của MM.
Spread – chìa khóa lợi nhuận của MM, phản ánh khoản phí mà nhà đầu tư phải trả khi giao dịch. Ví dụ: nếu giá mua cổ phiếu là $100 và giá bán là $100.05, nhà đầu tư mua phải trả $100.05, trong khi người bán chỉ nhận được $100. Khoản chênh lệch $0.05 chính là lợi nhuận mà MM thu được. Mặc dù spread có vẻ nhỏ, nhưng với khối lượng giao dịch khổng lồ, MM có thể tạo ra lợi nhuận đáng kể.
Trong thị trường tài chính truyền thống, spread là một trong những phương thức chính để MM kiếm lợi nhuận. Một số sàn giao dịch có thể quảng cáo là “miễn phí hoa hồng”, nhưng thực chất, chi phí giao dịch đã được ẩn trong spread. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của việc tìm hiểu kỹ về spread và các loại phí khác trước khi tham gia giao dịch trên bất kỳ sàn giao dịch nào.
Vai trò quan trọng của Market Maker (MM)
Thanh khoản – khả năng mua bán tài sản nhanh chóng và dễ dàng với giá cả hợp lý – là yếu tố sống còn đối với sự ổn định và tăng trưởng của bất kỳ thị trường tài chính nào, đặc biệt là thị trường tiền mã hóa. Đây chính là lúc vai trò của Market Maker (MM) trở nên vô cùng quan trọng.
Trong gian đoạn đầu khi một loại tài sản mới được niêm yết, tính thanh khoản thường rất thấp. Lúc này, MM sẽ đóng vai trò như một “bên thứ ba” then chốt, cung cấp thanh khoản cho thị trường bằng cách liên tục mua và bán tài sản đó, kết nối người mua và người bán một cách hiệu quả.
Những lợi ích mà MM mang lại cho thị trường:
- Tạo thanh khoản: Bằng cách liên tục mua và bán tài sản với giá cả hợp lý, MM đảm bảo các nhà đầu tư có thể dễ dàng tham gia thị trường và thực hiện giao dịch mong muốn.
- Thu hút nhà đầu tư: Thanh khoản cao đồng nghĩa với cơ hội giao dịch tốt hơn, thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường và thúc đẩy sự phát triển của nó.
- Giảm thiểu rủi ro: MM luôn sẵn sàng thực hiện giao dịch với nhà đầu tư, đảm bảo các giao dịch diễn ra an toàn, hiệu quả và giảm thiểu rủi ro cho các bên tham gia.
- Tạo ra sự cạnh tranh: Sự hiện diện của nhiều MM tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh, buộc họ phải cung cấp thanh khoản tốt nhất với mức giá hấp dẫn cho nhà đầu tư.
- Tăng tính minh bạch của thị trường: MM cung cấp thông tin về giá cả và khối lượng giao dịch, giúp thị trường trở nên minh bạch hơn, cho phép nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt dựa trên dữ liệu.
MM đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sự ổn định, tăng trưởng và minh bạch của thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường tiền mã hóa. Sự hiện diện của MM là yếu tố không thể thiếu để thu hút nhà đầu tư, thúc đẩy giao dịch và đảm bảo hoạt động trơn tru của thị trường.
Automated Market Maker (AMM): Cách mạng hóa Giao dịch Tài sản Kỹ thuật số
Thay vì dựa vào các nhà tạo lập thị trường (Market Maker – MM) truyền thống, Automated Market Maker (AMM) sử dụng thuật toán để tự động xác định giá và duy trì thanh khoản cho tài sản. Trong không gian Crypto, AMM được xây dựng dựa trên các hợp đồng thông minh (smart contract) trên blockchain công khai. Người dùng đóng góp tài sản của họ vào các nhóm thanh khoản (liquidity pool) và các nhà giao dịch có thể thực hiện giao dịch thông qua các hợp đồng thông minh này.
Một số AMM nổi bật trên thị trường bao gồm:
- Uniswap
- Sushiswap
- Pancakeswap
- Balancer
Cách nhà cung cấp Thanh khoản (Liquidity Providers) kiếm lợi nhuận trong mô hình AMM
Mặc dù đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái AMM, nhà cung cấp thanh khoản (liquidity providers) cũng phải đối mặt với một số rủi ro nhất định:
Rủi ro giảm giá: Giá trị của token mà họ nắm giữ có thể giảm.
Tổn thất vô thường (Impermanent Loss): So với MM truyền thống, họ có nguy cơ chịu tổn thất cao hơn khi giá tài sản biến động mạnh.
Để bù đắp cho những rủi ro này, các nhà cung cấp thanh khoản nhận được một phần phí giao dịch. Ví dụ, trên Uniswap, 0.3% phí giao dịch được phân phối đều cho những người dùng đã đóng góp vào nhóm thanh khoản.
Tóm lại, AMM đã cách mạng hóa cách thức giao dịch tài sản kỹ thuật số bằng cách cung cấp một hệ thống phi tập trung, minh bạch và dễ tiếp cận hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng là các nhà cung cấp thanh khoản cần hiểu rõ những rủi ro liên quan trước khi tham gia.
Hai điểm khác biệt chính giữa Market Maker (MM) & Automated Market Maker (AMM)
So sánh hai mô hình cung cấp thanh khoản cho thị trường tài sản là Market Maker (MM) và Automated Market Maker (AMM) dựa trên hai khía cạnh chính: khả năng cung cấp thanh khoản cho tài sản Long-Tail (LTA) và phí giao dịch.
1. Thanh khoản cho tài sản Long-Tail (LTA):
- MM: Thường tập trung vào các tài sản có khối lượng giao dịch cao và ổn định để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro. Do đó, MM ít khi tạo thị trường cho các LTA vì chúng có khối lượng giao dịch thấp, biến động giá mạnh và tiềm ẩn nhiều rủi ro.
- AMM: Cho phép bất kỳ ai cũng có thể tạo thị trường cho bất kỳ token nào, bao gồm cả LTA. Điều này giúp mang lại thanh khoản cho các tài sản ít phổ biến, mở ra cơ hội giao dịch cho người dùng.
Vì vậy, AMM được xem là giải pháp cung cấp thanh khoản hiệu quả hơn cho các LTA trong thị trường crypto so với MM.
2. Phí giao dịch:
MM: Nhờ khả năng quản lý rủi ro tốt hơn và hoạt động hiệu quả, thị trường do MM tạo ra thường có phí giao dịch thấp hơn đáng kể. Ví dụ, phí giao dịch trung bình trên Binance (sử dụng MM) là 0.1%, trong khi Uniswap (AMM) là 0.3%. Thậm chí, các sàn như FTX còn có mức phí thấp hơn Binance, dao động từ 0.02% đến 0.07%.
AMM: Do người dùng cung cấp thanh khoản trực tiếp và chịu rủi ro cao hơn, AMM cần mức phí cao hơn để bù đắp và thu hút người tham gia. Nếu phí quá thấp, động lực cung cấp thanh khoản cho AMM sẽ giảm, ảnh hưởng đến hiệu quả của mô hình.
Tổng kết
Hy vọng bài viết này mang đến cho bạn cái nhìn toàn diện về Market Maker là gì, từ cách thức hoạt động, phương thức tạo ra lợi nhuận đến tầm quan trọng của họ đối với thị trường tài chính.
Xem thêm:
