Layer 1 là gì trong Blockchain? Nền tảng cốt lõi của thị trường Crypto
-
Bởi Nguyễn Đại
Layer 1, hay còn gọi là blockchain lớp 1, là nền móng cho mọi hoạt động trong thế giới tiền điện tử. Chúng là những blockchain nền tảng, hoạt động như “xương sống” của hệ sinh thái và có khả năng độc lập xử lý, xác minh và ghi lại các giao dịch trên mạng lưới của chính mình. Hãy cùng plexcoin.tech tìm hiểu chi tiết về Layer 1 là gì và vai trò quan trọng của nó trong thị trường crypto.
Layer 1 là gì?
Layer 1 Blockchain là những blockchain nền tảng, hoạt động độc lập như “hệ điều hành” của thế giới crypto. Chúng có khả năng tự xử lý, xác minh và ghi lại các giao dịch trên mạng lưới của mình mà không cần phụ thuộc vào bất kỳ blockchain nào khác. Mỗi Layer 1 thường sở hữu một đồng token riêng, được sử dụng để thanh toán phí giao dịch và tham gia quản trị mạng lưới.
Điểm đặc trưng của kiến thức tiền ảo này chính là cơ chế đồng thuận (consensus mechanism), quyết định cách thức các nút mạng xác minh và thêm các khối giao dịch mới vào blockchain. Tùy thuộc vào cơ chế đồng thuận được sử dụng, mỗi Layer 1 sẽ có ưu nhược điểm riêng về tốc độ xử lý giao dịch, khả năng mở rộng, mức độ bảo mật,… Chính sự đa dạng này đã và đang tạo nên một thị trường crypto sôi động và không ngừng phát triển.
Khả năng mở rộng Layer 1: Chìa khóa cho cuộc cách mạng blockchain
Ba yếu tố cốt lõi của bất kỳ blockchain nào là phi tập trung, khả năng mở rộng và bảo mật. Tuy nhiên, theo Vitalik Buterin, cha đẻ của Ethereum, một blockchain chỉ có thể tối ưu hóa đồng thời hai trong ba yếu tố này, tạo nên “Bộ ba nan giải” (Blockchain Trilemma) khiến các nhà phát triển phải đau đầu tìm lời giải.
Trong số đó, khả năng mở rộng (scalability) là thách thức lớn nhất đối với các blockchain Layer 1. Bitcoin và nhiều blockchain sử dụng cơ chế đồng thuận Proof-of-Work (PoW) tuy đạt được sự phi tập trung và bảo mật cao, nhưng lại gặp hạn chế về khả năng mở rộng. Việc giải các bài toán phức tạp để thêm giao dịch mới vào blockchain (mining) tiêu tốn nhiều thời gian và năng lượng, đồng thời gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.
Hệ quả của việc thông lượng (TPS – số lượng giao dịch xử lý mỗi giây) thấp là tình trạng tắc nghẽn mạng lưới khi nhu cầu giao dịch tăng cao, khiến thời gian chờ đợi kéo dài và phí giao dịch tăng vọt. Trong khi Visa có thể xử lý hàng chục nghìn giao dịch mỗi giây với hệ thống tập trung, Bitcoin chỉ có thể xử lý vài giao dịch mỗi giây do sử dụng hệ thống phi tập trung, đòi hỏi nhiều bước xác minh phức tạp hơn để đảm bảo an ninh và minh bạch.
Sự khác biệt về tốc độ xử lý giữa blockchain và hệ thống thanh toán truyền thống là rào cản lớn cho việc ứng dụng tiền điện tử vào đời sống. Chính vì vậy, việc mở rộng Layer 1 trở thành ưu tiên hàng đầu của các nhà phát triển blockchain, nhằm tăng cường khả năng xử lý giao dịch, giảm thiểu chi phí và mang đến trải nghiệm người dùng tốt hơn.
Cuộc đua tìm kiếm giải pháp mở rộng Layer 1 đang diễn ra sôi nổi, hứa hẹn tạo ra bước đột phá cho công nghệ blockchain, mở đường cho việc ứng dụng đại trà trong tương lai.
Các phương pháp mở rộng Layer 1 trong Blockchain
Để giải quyết bài toán mở rộng Layer 1, các nhà phát triển blockchain đã và đang nghiên cứu, thử nghiệm nhiều giải pháp khác nhau, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế riêng.
1. Tăng kích thước khối (Block size): Phương pháp đơn giản nhất là tăng kích thước mỗi khối trong blockchain, cho phép lưu trữ nhiều giao dịch hơn. Tuy nhiên, cách làm này có thể ảnh hưởng đến tính phi tập trung, bởi vì khối lượng dữ liệu lớn hơn đòi hỏi thiết bị của các nút mạng phải mạnh hơn để xử lý, dẫn đến khó khăn cho người dùng tham gia vào mạng lưới.
2. Thay đổi cơ chế đồng thuận: Chuyển từ cơ chế đồng thuận Proof-of-Work (PoW) sang Proof-of-Stake (PoS) hoặc các biến thể của PoS (DPoS, LPoS,…) giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm thiểu năng lượng tiêu thụ.
3. Sharding: Phương pháp này chia mạng lưới blockchain thành nhiều phân vùng nhỏ hơn (shard), mỗi shard xử lý một phần giao dịch, từ đó giảm tải cho toàn mạng lưới. Sharding được kỳ vọng là giải pháp mở rộng Layer 1 hiệu quả, tuy nhiên, việc triển khai sharding cũng rất phức tạp và tiềm ẩn nhiều thách thức về mặt kỹ thuật.
Bên cạnh ba phương pháp phổ biến trên, các nhà phát triển còn đang nghiên cứu nhiều giải pháp mở rộng khác như state channels, sidechains, optimistic rollups,… Cuộc đua tìm kiếm giải pháp tối ưu cho Layer 1 vẫn đang diễn ra vô cùng sôi động.
So sánh Layer 1 và Layer 2: Sự kết hợp hoàn hảo
Bên cạnh việc cải tiến trực tiếp Layer 1, các nhà phát triển còn tìm kiếm giải pháp mở rộng thông qua Layer 2, hay còn gọi là blockchain lớp 2. Layer 2 hoạt động như một “lớp phụ” được xây dựng trên Layer 1, kế thừa tính bảo mật và dữ liệu từ blockchain gốc, đồng thời cung cấp khả năng xử lý giao dịch nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Điểm chung của các giải pháp Layer 2 là xử lý phần lớn giao dịch bên ngoài chuỗi chính (off-chain), sau đó tổng hợp và ghi lại kết quả lên Layer 1. Cách làm này giúp giảm tải cho mạng lưới Layer 1, từ đó tăng tốc độ xử lý giao dịch, giảm phí và mang lại trải nghiệm người dùng mượt mà hơn.
Một ví dụ điển hình cho giải pháp Layer 2 là Lightning Network, được phát triển cho Bitcoin. Lightning Network cho phép người dùng thực hiện giao dịch nhanh chóng, chi phí thấp thông qua mạng lưới các kênh thanh toán off-chain, sau đó chỉ ghi lại giao dịch cuối cùng lên blockchain Bitcoin.
Polygon, Arbitrum, Optimism, Loopring,… là những cái tên nổi bật trong số các giải pháp Layer 2 đang được phát triển cho Ethereum và nhiều blockchain khác. Sự kết hợp giữa Layer 1 và Layer 2 được kỳ vọng sẽ tạo nên bước đột phá về khả năng mở rộng, đưa blockchain đến gần hơn với ứng dụng đại trà.
Các dự án Blockchain Layer 1 nổi bật: Cuộc đua song mã và ông vua bất diệt
Trong thế giới blockchain không ngừng phát triển, Layer 1 đóng vai trò nền tảng cho mọi hoạt động, thu hút sự chú ý của cộng đồng và các nhà đầu tư. Hãy cùng điểm qua những cái tên nổi bật trong cuộc đua giành ngôi vương Layer 1.
Aptos (APT): Tân binh đầy hứa hẹn
Aptos là blockchain Layer 1 thế hệ mới, tập trung vào việc cung cấp một nền tảng an toàn, hiệu suất cao, sẵn sàng cho sự bùng nổ người dùng Web3 trong tương lai. Điểm nổi bật của Aptos là việc sử dụng ngôn ngữ lập trình Move, được thiết kế để tối ưu hóa bảo mật và hiệu năng cho các ứng dụng blockchain. Dự kiến ra mắt mainnet vào tháng 10/2022, Aptos đang thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng với hệ sinh thái phát triển đa dạng, bao gồm DeFi, Gaming, NFT,…
Sui (SUI): Bước đột phá về tốc độ
Tương tự Aptos, Sui là một blockchain Layer 1 hiệu suất cao khác cũng sử dụng ngôn ngữ Move. Sui được thiết kế theo cấu trúc Monolithic, cho phép xử lý mọi tác vụ trên một mạng lưới duy nhất, từ đó tối ưu hóa tốc độ và khả năng mở rộng. Với khả năng xử lý lên đến hàng trăm nghìn giao dịch mỗi giây (TPS) và thời gian tạo khối chỉ vài giây, Sui được kỳ vọng sẽ là đối thủ đáng gờm của Aptos và các blockchain Layer 1 khác.
Ethereum (ETH): Ông vua chưa chịu thoái vị
Mặc dù phải đối mặt với nhiều thách thức về khả năng mở rộng, Ethereum vẫn giữ vững vị thế là blockchain Layer 1 lớn nhất và có hệ sinh thái đa dạng nhất hiện nay. Với sự phát triển mạnh mẽ của các giải pháp Layer 2 tương thích EVM như zkSync, Optimism, Arbitrum,… Ethereum đang từng bước giải quyết nút thắt về tốc độ xử lý giao dịch, củng cố vị thế dẫn đầu trong thị trường crypto.
Tổng kết
Khả năng mở rộng là một trong những thách thức lớn nhất mà các blockchain Layer 1 cần phải vượt qua để có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường crypto. Cả hai giải pháp nâng cấp Layer 1 và phát triển Layer 2 đều có những hạn chế nhất định. Do đó, mục tiêu của các nhà phát triển trong tương lai là kiến tạo nên những blockchain Layer 1 có khả năng mở rộng vượt trội, đồng thời vẫn đảm bảo được sự phi tập trung và bảo mật – ba yếu tố cốt lõi làm nên thành công của công nghệ blockchain. Bạn đã hiểu Layer 1 là gì chưa?
Xem thêm:
