Lightning Network Là Gì? Hướng Dẫn Cho Người Mới Về Lightning Network Của Bitcoin
-
Bởi Nguyễn Đại
Tiền mã hóa sở hữu những đặc tính độc đáo: không thể bị tấn công hay vô hiệu hóa dễ dàng, cho phép bất kỳ ai cũng có thể chuyển giao giá trị trên toàn cầu mà không cần bên thứ ba. Tuy nhiên, để đảm bảo những ưu điểm này, tiền mã hóa cũng phải đánh đổi. Do nhiều nút (node) cùng vận hành mạng lưới, thông lượng blockchain bị hạn chế. Vì vậy, số lượng giao dịch mỗi giây (TPS) mà một mạng lưới blockchain có thể xử lý thường thấp hơn đáng kể so với các nền tảng công nghệ hướng đến người dùng đại chúng. Để vượt qua những hạn chế cố hữu của blockchain, nhiều giải pháp mở rộng đã được đề xuất nhằm tăng số lượng giao dịch mà mạng lưới có thể xử lý. Bài viết này plex coin sẽ đi sâu vào tìm hiểu Lightning Network là gì, một giải pháp mở rộng của Bitcoin.
Lightning Network là gì?
Lightning Network là một mạng lưới “xây dựng” trên blockchain, hỗ trợ giao dịch ngang hàng (P2P) nhanh chóng. Mạng lưới này không chỉ dành riêng cho Bitcoin mà còn tương thích với các đồng tiền mã hóa khác.
Có thể bạn đang thắc mắc “xây dựng trên blockchain” nghĩa là gì trong phần kiến thức tiền ảo. Lightning Network được xem là giải pháp ngoài chuỗi (off-chain) hay Layer 2, cho phép người dùng giao dịch mà không cần ghi lại mọi giao dịch trên blockchain.
Lightning Network hoạt động độc lập với mạng lưới Bitcoin, có node và phần mềm riêng nhưng vẫn giao tiếp với chuỗi chính. Để tham gia hoặc rời khỏi Lightning Network, bạn cần thực hiện các giao dịch đặc biệt trên blockchain.
Giao dịch đầu tiên của bạn yêu cầu tạo một loại hợp đồng thông minh với người dùng khác. Chi tiết sẽ được trình bày rõ hơn ở phần sau, hiện tại bạn chỉ cần hiểu đơn giản đây là một hợp đồng thông minh có sổ cái riêng cho bạn và người dùng kia, cho phép ghi lại nhiều giao dịch. Các giao dịch này chỉ hiển thị với bạn và đối tác, đồng thời ngăn chặn gian lận nhờ một số tính năng đặc biệt.
Sổ cái mini này được gọi là kênh. Ví dụ, Alice và Bob mỗi người “khóa” 5 BTC vào hợp đồng thông minh. Trong kênh của họ, cả hai đều có số dư là 5 BTC. Alice có thể ghi vào sổ cái “trả 1 BTC cho Bob”. Lúc này, Bob có 6 BTC và Alice có 4 BTC. Sau đó, Bob có thể gửi lại 2 BTC cho Alice, cập nhật số dư của Alice thành 6 BTC và của Bob thành 4 BTC. Họ có thể tiếp tục thực hiện giao dịch theo cách này trong một khoảng thời gian.
Bất cứ lúc nào, họ có thể công bố trạng thái hiện tại của kênh lên blockchain. Khi đó, số dư của mỗi bên trong kênh sẽ được phân bổ cho tài khoản tương ứng của họ trên chuỗi.
Đúng như tên gọi, giao dịch trên Lightning Network diễn ra “nhanh như chớp”. Không cần chờ đợi xác nhận khối, chỉ cần kết nối Internet là bạn có thể thanh toán.
Tại sao cần Lightning Network?
Cho đến nay, Lightning Network (LN) là giải pháp khả thi nhất để mở rộng quy mô cho blockchain Bitcoin. Việc điều chỉnh một hệ sinh thái rộng lớn như vậy rất phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ hard fork và các lỗi có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Do đó, việc thử nghiệm trực tiếp trên blockchain Bitcoin rất rủi ro.
Tuy nhiên, khi chuyển việc thử nghiệm ra khỏi blockchain, chúng ta có thể linh hoạt hơn rất nhiều. Nếu có sự cố xảy ra thì nó sẽ không gây ảnh hưởng đến mạng lưới Bitcoin chính. Các giải pháp Layer 2 không làm suy yếu bất kỳ yếu tố bảo mật nào đã giúp Bitcoin hoạt động ổn định trong hơn 15 năm qua.
Người dùng cũng không bắt buộc phải thay đổi thói quen. Giao dịch trên chuỗi vẫn diễn ra bình thường, nhưng giờ đây họ có thêm lựa chọn giao dịch ngoài chuỗi.
Sử dụng Lightning Network mang lại nhiều lợi ích. Dưới đây là những lợi ích nổi bật nhất.
Khả năng mở rộng
Các khối Bitcoin được tạo ra khoảng 10 phút một lần và chỉ chứa được một số lượng giao dịch nhất định. Do không gian khối là tài nguyên khan hiếm, bạn phải cạnh tranh với những người dùng khác để giao dịch của mình được thêm vào khối tiếp theo. Thợ đào ưu tiên các giao dịch có phí cao hơn, do đó họ sẽ xác thực những giao dịch này trước.
Khi không có nhiều người dùng gửi tiền cùng lúc, đây không phải là vấn đề lớn. Bạn có thể đặt mức phí thấp và giao dịch vẫn có khả năng được thêm vào khối tiếp theo. Tuy nhiên, khi có quá nhiều giao dịch diễn ra đồng thời, mức phí trung bình có thể tăng vọt. Đã có trường hợp mức phí này vượt quá 10 USD. Vào đỉnh điểm thị trường giá lên năm 2017, mức phí thậm chí vượt quá 50 USD. Vào tháng 4 năm 2021, phí giao dịch Bitcoin trung bình đã vượt ngưỡng 60 USD.
Mức phí này có vẻ không đáng kể đối với các giao dịch Bitcoin trị giá hàng nghìn USD, nhưng lại là rào cản đối với các khoản thanh toán nhỏ. Ai lại muốn trả 3 USD cho một ly cà phê mà phí giao dịch lên đến 10 USD?
Với Lightning Network, bạn chỉ cần trả hai loại phí: phí mở kênh và phí đóng kênh. Sau khi mở kênh, bạn và đối tác có thể thực hiện hàng nghìn giao dịch miễn phí. Khi hoàn tất, bạn chỉ cần công bố trạng thái cuối cùng lên blockchain.
Nhìn chung, nếu như nhiều người dùng cùng sử dụng các giải pháp ngoài chuỗi như Lightning Network thì không gian khối sẽ được sử dụng hiệu quả hơn. Các giao dịch giá trị thấp, tần suất cao có thể được thực hiện trong các kênh thanh toán, trong khi không gian khối được dành cho các giao dịch lớn hơn và thao tác mở/đóng kênh. Điều này giúp hệ thống tiếp cận cơ sở người dùng rộng lớn hơn, tạo điều kiện mở rộng quy mô bền vững.
Thanh toán vi mô
Mỗi giao dịch Bitcoin đều có hạn mức tối thiểu – khoảng 0,00000546 BTC, tương đương khoảng 38 cent tại thời điểm viết bài. Mặc dù đây là một số tiền nhỏ, Lightning Network còn cho phép bạn thực hiện giao dịch với đơn vị nhỏ nhất – 0,00000001 BTC hoặc 1 satoshi.
Nhờ vậy, Lightning Network phù hợp hơn cho các khoản thanh toán nhỏ. Phí giao dịch trên chuỗi chính khiến việc gửi một lượng nhỏ Bitcoin trở nên không khả thi. Tuy nhiên, trong một kênh, bạn có thể gửi một lượng nhỏ Bitcoin mà không mất phí.
Thanh toán vi mô đóng vai trò quan trọng trong nhiều trường hợp. Một số người cho rằng chúng có thể thay thế mô hình đăng ký thuê bao, cho phép người dùng trả một khoản phí rất nhỏ mỗi khi sử dụng dịch vụ.
Quyền riêng tư
Một ưu điểm khác của Lightning Network là mang đến cho người dùng mức độ riêng tư cao. Các bên tham gia không cần công khai kênh của mình cho toàn bộ mạng lưới. Mặc dù có thể thấy giao dịch mở kênh trên blockchain, nhưng không ai biết được điều gì diễn ra bên trong kênh đó. Nếu người dùng đặt kênh ở chế độ riêng tư, chỉ có họ mới biết được các giao dịch đang diễn ra.
Nếu Alice có một kênh với Bob và Bob có kênh với Carol, Alice và Carol có thể giao dịch với nhau thông qua Bob. Nếu Dan được kết nối với Carol, Alice có thể thanh toán cho anh ta. Hãy tưởng tượng mạng lưới này mở rộng thành một mạng lưới rộng lớn các kênh thanh toán được kết nối với nhau. Trong trường hợp này, không ai có thể biết Alice đã gửi tiền cho ai sau khi kênh bị đóng.
Lightning Network hoạt động như thế nào?
Chúng ta đã tìm hiểu cách Lightning Network hoạt động với các kênh giữa các nút ở mức độ tổng quan. Giờ hãy cùng phân tích kỹ hơn về cơ chế hoạt động của nó.
Địa chỉ đa chữ ký
Địa chỉ đa chữ ký (multisig) là địa chỉ mà nhiều khóa riêng tư có thể sử dụng để chi tiêu tiền. Khi tạo địa chỉ multisig, bạn có thể chỉ định số lượng khóa riêng tư được phép sử dụng tiền và số lượng khóa cần thiết để ký giao dịch. Ví dụ: Cơ chế 1/5 có nghĩa là 5 khóa có thể tạo chữ ký hợp lệ, nhưng chỉ cần 1 khóa để chi tiêu tiền. Cơ chế 2/3 yêu cầu 2 trong số 3 khóa để chi tiêu tiền.
Để khởi tạo kênh Lightning, những người tham gia sẽ khóa tiền theo cơ chế 2/2. Chỉ có hai khóa riêng tư được phép ký và cần cả hai khóa để di chuyển tiền. Quay lại ví dụ về Alice và Bob. Họ quyết định mở một kênh trên Lightning Network để thực hiện nhiều giao dịch trong những tháng tới.
Đầu tiên, mỗi người gửi 3 BTC vào địa chỉ multisig chung. Lưu ý rằng Bob không thể tự ý chuyển tiền từ địa chỉ này mà không có chữ ký của Alice, và ngược lại.
Giờ đây, họ chỉ cần theo dõi số dư của mỗi bên. Ban đầu, cả hai đều có số dư là 3 BTC. Nếu Alice muốn thanh toán 1 BTC cho Bob, họ chỉ cần ghi chú lại rằng Alice hiện có 2 BTC và Bob có 4 BTC. Số dư có thể được theo dõi theo cách này cho đến khi họ muốn rút tiền.
Tuy nhiên, phương pháp này có điểm yếu gì? Điều gì xảy ra nếu một trong hai người không hợp tác? Nếu Alice kết thúc với 6 BTC và Bob không còn BTC nào, Bob sẽ không mất gì (ngoại trừ tình bạn với Alice) nếu từ chối giải phóng tiền.
Hợp đồng Khóa Thời gian bằng Hàm băm (HTLC)
Hệ thống trên có vẻ không hiệu quả và không mang lại nhiều lợi ích so với các giải pháp tin cậy hiện nay. Mọi chuyện sẽ thú vị hơn khi chúng ta giới thiệu cơ chế “hợp đồng” giữa Alice và Bob. Nếu một bên không tuân thủ quy định, bên còn lại vẫn có thể rút tiền của mình khỏi kênh.
Cơ chế này được gọi là Hợp đồng Khóa Thời gian bằng Hàm băm (HTLC). Mặc dù cái tên có vẻ phức tạp, nhưng cơ chế này khá đơn giản. Nó kết hợp hai công nghệ (khóa bằng hàm băm – hashlock và khóa thời gian – timelock) để ngăn chặn hành vi gian lận trong các kênh thanh toán.
Hashlock là một điều kiện đặt ra cho giao dịch, quy định rằng bạn chỉ có thể sử dụng tiền bằng cách chứng minh mình biết một bí mật. Người gửi băm một phần dữ liệu và thêm hàm băm vào giao dịch gửi cho người nhận. Người nhận chỉ có thể sử dụng tiền bằng cách cung cấp dữ liệu gốc (bí mật) khớp với hàm băm. Cách duy nhất để có được dữ liệu này là nhận được từ người gửi.
Timelock là một điều kiện ngăn cản bạn sử dụng tiền trước một thời điểm nhất định. Khóa này có thể được đặt tại một thời điểm cụ thể hoặc một độ cao khối nhất định.
HTLC được tạo ra bằng cách kết hợp hashlock và timelock. Về cơ bản, HTLC cho phép tạo ra các khoản thanh toán có điều kiện – người nhận phải cung cấp bí mật trước một thời hạn nhất định, nếu không người gửi có thể lấy lại tiền. Để hiểu rõ hơn, hãy cùng quay lại ví dụ về Alice và Bob.
Mở và đóng kênh
Chúng ta đã biết Alice và Bob vừa tạo các giao dịch cho địa chỉ multisig chung. Tuy nhiên, các giao dịch này vẫn chưa được phát sóng lên blockchain. Trước tiên, họ cần thực hiện thêm một bước nữa.
Hãy nhớ rằng cách duy nhất để chuyển tiền ra khỏi địa chỉ multisig là cả Alice và Bob cùng ký vào giao dịch. Nếu Alice muốn gửi toàn bộ 6 BTC đến một địa chỉ khác, cô ấy cần Bob chấp thuận. Đầu tiên, cô ấy tạo một giao dịch (gửi 6 BTC đến địa chỉ đó) và thêm chữ ký của mình.
Alice có thể cố gắng phát đi giao dịch ngay lập tức, nhưng nó sẽ không hợp lệ vì thiếu chữ ký của Bob. Alice phải gửi giao dịch chưa hoàn thành cho Bob. Sau khi Bob thêm chữ ký, giao dịch mới trở nên hợp lệ.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa có cơ chế nào để đảm bảo người tham gia trung thực. Như đã đề cập trước đó, nếu đối tác của bạn không hợp tác, tiền của bạn sẽ bị “mắc kẹt”. Hãy cùng tìm hiểu cơ chế ngăn chặn điều này. Phần này khá phức tạp, vì vậy hãy đọc kỹ.
Mỗi bên cần có một bí mật – giả sử là A và B. Nếu Alice và Bob tiết lộ bí mật này, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Vì vậy, họ sẽ giữ bí mật. Cả hai sẽ tạo ra hàm băm tương ứng cho các bí mật của mình – h(A) và h(B). Thay vì chia sẻ bí mật, họ sẽ chia sẻ hàm băm cho nhau.
Alice và Bob cũng cần tạo một bộ giao dịch cam kết trước khi gửi giao dịch đầu tiên lên địa chỉ multisig. Điều này giúp họ có phương án dự phòng trong trường hợp đối tác không chịu mở khóa tiền.
Nếu coi kênh giống như sổ cái mini, thì giao dịch cam kết là những cập nhật bạn thực hiện đối với sổ cái. Mỗi khi tạo một cặp giao dịch cam kết mới, bạn cần cân bằng số dư giữa hai người tham gia.
Giao dịch của Alice sẽ có hai đầu ra – một trả về địa chỉ của cô ấy và một bị khóa vào địa chỉ multisig mới. Cô ấy ký và gửi cho Bob.
Bob cũng làm tương tự – một đầu ra trả về địa chỉ của anh ấy và đầu ra còn lại trả về một địa chỉ multisig khác. Anh ấy ký và gửi cho Alice.
Thông thường, Alice có thể thêm chữ ký vào giao dịch của Bob để hợp thức hóa giao dịch. Tuy nhiên, bạn sẽ thấy rằng số tiền này đang được chuyển từ địa chỉ multisig theo cơ chế 2/2 mà chúng ta chưa nạp tiền vào. Điều này giống như việc viết séc từ tài khoản không có số dư. Do đó, các giao dịch được ký một phần này chỉ có hiệu lực khi địa chỉ multisig được kích hoạt.
Các địa chỉ multisig mới (nơi nhận 3 BTC) có một số đặc điểm đặc biệt. Hãy xem giao dịch chưa hoàn thành mà Alice đã ký và gửi cho Bob. Đầu ra multisig có thể được sử dụng trong các trường hợp sau:
- Cả hai bên cùng đồng ý.
- Bob có thể tự sử dụng tiền sau một khoảng thời gian nhất định (theo timelock).
- Alice có thể sử dụng nếu biết bí mật Bs của Bob.
Đối với giao dịch mà Bob gửi cho Alice:
- Cả hai bên cùng đồng ý.
- Alice có thể tự sử dụng tiền sau một khoảng thời gian nhất định.
- Bob có thể sử dụng nếu biết bí mật As của Alice.
Lưu ý rằng các bên không biết bí mật của nhau, vì vậy điều kiện thứ 3 chưa được đáp ứng. Một điểm cần lưu ý nữa là nếu bạn ký vào giao dịch, đối tác của bạn có thể sử dụng tiền ngay lập tức vì không có điều kiện đặc biệt nào đối với họ. Bạn có thể đợi timelock hết hạn để tự mình sử dụng tiền hoặc hợp tác với đối tác để sử dụng toàn bộ số tiền.
Bây giờ, bạn có thể gửi các giao dịch lên địa chỉ multisig 2-2 ban đầu. Đây là thời điểm an toàn để làm điều này vì bạn có thể lấy lại tiền nếu đối tác từ bỏ kênh.
Sau khi các giao dịch được xác nhận, kênh sẽ bắt đầu hoạt động. Cặp giao dịch đầu tiên thể hiện trạng thái hiện tại của sổ cái mini. Hiện tại, hệ thống sẽ trả 3 BTC cho Bob và 3 BTC cho Alice.
Khi Alice muốn thực hiện thanh toán mới cho Bob, họ sẽ tạo hai giao dịch mới để thay thế bộ giao dịch trước đó. Quá trình cũng tương tự – các giao dịch chỉ được ký một phần. Tuy nhiên, trước tiên Alice và Bob cần hủy bỏ các bí mật cũ và trao đổi chuỗi băm mới cho vòng giao dịch tiếp theo.
Ví dụ: Nếu Alice muốn thanh toán 1 BTC cho Bob, hai giao dịch mới sẽ ghi có 2 BTC cho Alice và 4 BTC cho Bob. Bằng cách này, số dư sẽ được cập nhật.
Một trong hai bên có thể ký và phát một trong những giao dịch gần đây nhất để “thanh toán” nó trên blockchain. Tuy nhiên, bất kỳ bên nào làm như vậy sẽ phải đợi cho đến khi timelock hết hạn, trong khi bên kia có thể sử dụng tiền ngay lập tức. Hãy nhớ rằng, nếu Bob ký và phát giao dịch của Alice, cô ấy sẽ có một đầu ra không cần điều kiện gì.
Cả hai bên có thể cùng đồng ý đóng kênh. Đây là cách đơn giản và nhanh nhất để chuyển tiền của bạn trở lại chuỗi. Tuy nhiên, ngay cả khi một bên không phản hồi hoặc từ chối hợp tác, bên còn lại vẫn có thể lấy lại tiền bằng cách đợi timelock hết hạn.
Lightning Network ngăn chặn gian lận như thế nào?
Bạn có thể nhận thấy một lỗ hổng bảo mật ở đây. Nếu Bob hiện có số dư là 1 BTC, điều gì có thể ngăn cản anh ta phát đi một giao dịch cũ mà anh ta sở hữu nhiều BTC hơn? Giao dịch đã có 1 trong 2 chữ ký cần thiết khi Alice ký, giờ anh ta chỉ cần thêm chữ ký của mình và phát đi, phải không?
Không có gì ngăn cản Bob làm điều đó – ngoại trừ việc anh ta có thể mất toàn bộ số dư của mình. Giả sử Bob thực hiện theo kế hoạch trên và phát đi một giao dịch cũ trả 1 BTC cho Alice và 5 BTC cho địa chỉ multisig đã đề cập trước đó.
Alice sẽ nhận được tiền ngay lập tức. Tuy nhiên, Bob phải đợi timelock hết hạn mới có thể sử dụng tiền từ địa chỉ multisig. Bạn có nhớ điều kiện mà Alice có thể sử dụng số tiền đó ngay lập tức? Cô ấy cần một bí mật mà lúc đó cô ấy chưa có. Giờ thì cô ấy đã có – ngay sau khi vòng giao dịch thứ hai được tạo, Bob đã để lộ bí mật đó.
Trong khi Bob phải chờ đợi timelock hết hạn, Alice có thể chuyển số tiền đó. Cơ chế phạt này đảm bảo rằng những người tham gia không có động cơ gian lận vì đối tác của họ có thể lấy lại tiền.
Định tuyến thanh toán
Chúng tôi đã đề cập đến điều này trước đó – các kênh có thể được kết nối với nhau. Nếu không, Lightning Network sẽ không thực sự hữu ích cho việc thanh toán. Bạn có muốn “khóa” 500 USD trong một kênh với quán cà phê chỉ để uống cà phê hàng ngày trong vài tháng tới?
Chắc chắn là không rồi. Nếu Alice mở một kênh với Bob và Bob có một kênh với Carol, Bob có thể định tuyến thanh toán giữa hai kênh này. Việc này có thể được thực hiện qua nhiều “bước nhảy”, nghĩa là Alice có thể thanh toán cho bất kỳ ai nếu có đường dẫn đến họ.
Do đóng vai trò trung gian, các bên trung gian có thể thu một khoản phí nhỏ (không bắt buộc). Lightning Network còn khá mới, vì vậy thị trường phí vẫn chưa thực sự rõ ràng. Thông thường, phí sẽ được tính dựa trên thanh khoản được cung cấp.
Trên chuỗi chính, phí giao dịch chỉ dựa trên không gian mà giao dịch của bạn chiếm dụng trong khối – giá trị giao dịch không quan trọng – do đó, thanh toán 1 USD và 10.000.000 USD có mức phí như nhau. Ngược lại, Lightning Network không có không gian khối.
Thay vào đó là số dư cục bộ và số dư từ xa. Số dư cục bộ là số tiền bạn có thể “đẩy” sang đầu kia của kênh, trong khi số dư từ xa là số tiền đối tác của bạn có thể “đẩy” cho bạn.
Hãy xem xét một ví dụ khác. Chúng ta sẽ phân tích kỹ hơn đường dẫn: Alice <> Carol <> Frank.
Mỗi kênh Alice <> Carol và Carol <> Frank đều có tổng dung lượng là 1 BTC. Số dư cục bộ của Alice là 0,7 BTC. Nếu họ tất toán trên blockchain ngay lập tức, Alice sẽ nhận được 0,7 BTC và Carol sẽ nhận được số dư từ xa (0,3 BTC).
Nếu Alice muốn gửi 0,3 BTC cho Frank, cô ấy sẽ “đẩy” 0,3 BTC đến kênh của Carol. Sau đó, Carol “đẩy” 0,3 BTC từ số dư cục bộ của cô ấy trong kênh với Frank. Do đó, số dư của Carol không thay đổi: +0,3 BTC từ Alice và -0,3 BTC cho Frank triệt tiêu lẫn nhau.
Carol không mất giá trị khi đóng vai trò kết nối giữa Alice và Frank, nhưng cô ấy đang tự làm giảm tính linh hoạt của mình. Giờ đây, cô ấy có thể sử dụng 0,6 BTC trong kênh với Alice nhưng chỉ 0,1 BTC trong kênh với Frank.
Hãy tưởng tượng một tình huống Alice chỉ kết nối với Carol, trong khi Frank được kết nối với một mạng lưới rộng lớn hơn. Carol trước đây có thể gửi tổng cộng 0,4 BTC cho người khác thông qua Frank, nhưng giờ cô ấy chỉ có thể gửi 0,1 BTC vì đó là tất cả những gì cô ấy có ở đầu kênh với Frank.
Trong trường hợp này, Alice đang làm giảm thanh khoản của Carol. Nếu không có hình thức khuyến khích nào, Carol có thể không muốn làm suy yếu vị thế của mình. Vì vậy, Carol có thể thu phí 10 satoshi cho mỗi 0,01 BTC được định tuyến. Bằng cách này, Carol càng hy sinh nhiều số dư cục bộ của mình trong những đường dẫn “béo bở” hơn, cô ấy càng thu được nhiều lợi nhuận.
Như đã đề cập trước đó, việc tính phí là không bắt buộc. Một số người có thể không quan tâm đến việc giảm thanh khoản. Những người khác có thể chỉ mở kênh trực tiếp đến người nhận.
Hạn chế của Lightning Network
Sẽ thật tuyệt vời nếu Lightning Network giải quyết được tất cả các vấn đề về khả năng mở rộng của Bitcoin. Tuy nhiên, nó cũng có những nhược điểm riêng có thể cản trở sự phát triển.
Tính khả dụng
Bitcoin không phải là hệ thống dễ sử dụng cho người mới bắt đầu – địa chỉ, phí, v.v. có thể khiến bạn bối rối. Sau khi thiết lập máy khách Lightning, người dùng cần mở kênh trước khi thực hiện thanh toán. Quá trình này có thể tốn thời gian và gây khó khăn cho người mới, đặc biệt là khi họ phải làm quen với các khái niệm như dung lượng gửi đến/gửi đi.
Tuy nhiên, các cải tiến liên tục đang được thực hiện để giảm bớt rào cản gia nhập và mang đến trải nghiệm người dùng tốt hơn.
Thanh khoản
Một trong những nhược điểm lớn nhất của Lightning Network là khả năng giao dịch hạn chế. Bạn không thể sử dụng nhiều hơn số tiền đã “khóa” trong kênh. Nếu bạn sử dụng hết số tiền và kênh chỉ còn lại số dư từ xa, bạn phải đóng kênh hoặc đợi ai đó thanh toán cho bạn thông qua kênh này, nhưng điều này không thực sự hiệu quả.
Đường dẫn của bạn cũng có thể bị giới hạn bởi tổng dung lượng của kênh. Lấy ví dụ về Alice <> Carol <> Frank. Nếu kênh của Alice và Carol có dung lượng là 5 BTC nhưng kênh của Carol và Frank chỉ có dung lượng là 1 BTC, Alice không thể gửi nhiều hơn 1 BTC cho Frank. Ngay cả khi số dư trong kênh Carol <> Frank đủ, Alice cũng chỉ có thể gửi tối đa 1 BTC. Điều này có thể hạn chế nghiêm trọng số tiền có thể được chuyển qua Lightning Network và ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sử dụng.
Tập trung hóa
Do vấn đề đã đề cập ở phần trước, nhiều người lo ngại rằng mạng lưới này sẽ dẫn đến sự hình thành của các “trung tâm” lớn, tức là các thực thể lớn, được kết nối chặt chẽ với nhiều tài khoản. Bất kỳ khoản thanh toán quan trọng nào cũng sẽ phải đi qua một số thực thể này.
Rõ ràng, đây không phải là tình huống lý tưởng. Nó sẽ làm suy yếu hệ thống, vì nếu các thực thể này ngoại tuyến, kết nối giữa những người dùng khác sẽ bị gián đoạn. Ngoài ra, nguy cơ kiểm duyệt cũng gia tăng vì chỉ có một số điểm xử lý giao dịch.
Trạng thái hiện tại của Lightning Network
Tính đến tháng 3 năm 2024, Lightning Network dường như đang hoạt động tốt. Mạng lưới này có hơn 13.000 nút trực tuyến, hơn 52.000 kênh đang hoạt động và dung lượng đạt hơn 4.570 BTC.
Có nhiều cách để triển khai nút – c-lightning của Blockstream, Lightning Network Daemon của Lightning Labs và Eclair của ACINQ là một số ví dụ. Đối với người dùng không am hiểu kỹ thuật, hiện có nhiều công ty cung cấp các nút “cắm là chạy”. Bạn chỉ cần bật nguồn thiết bị và bắt đầu sử dụng Lightning Network.
Tổng kết
Trên đây là toàn bộ thông tin về Lightning Network là gì. Kể từ khi ra mắt mạng chính vào năm 2018, Lightning Network đã có những bước phát triển đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn một số rào cản về khả năng sử dụng vì người dùng cần có kiến thức kỹ thuật nhất định để vận hành nút Lightning. Nhưng với tốc độ phát triển như hiện nay, chúng ta có thể kỳ vọng các rào cản gia nhập sẽ giảm dần theo thời gian.
Xem thêm:
